Вовед

Заболувањата на гастроинтестиналниот тракт (ГТ) претставуваат едни од најчестите пореметувања кај домашните миленици. Постојат голем број на причини за појава на гастроинтестинални заболувања кај домашните миленици, а кај мачките првичната диференцијална дијагноза при ваквите состојби е гастроинтестиналната острукција. Како најчести причини за опструкцијa се наведуваат: туѓи тела, трихобезоари, фокална интестинална неоплазија, инфективен перитонитис и мегаколон (MacPhail 2002).

Туѓите тела во ГТ се доминантни причинители за гастроинтестинална опструкција која се јавува пред сѐ кај младите мачки, но не се исклучени и возрасните мачки. Главната причина за интестинална опструкција кај милениците е релативно големиот лумен на хранопроводот што им овозможува да голтаат предмети кои се со поголем обем од луменот на цревата (Fazio 2006). Дел од проголтаните туѓи тела може да се елиминираат од ГТ без никакви проблеми, но дел од нив може да предизвикаат опструкција на која било локација од ГТ (Fazio 2006, Michigan Veterinary Specialists 2006). Предилекциони места за опструкција кај мачките се: коренот од јазикот, пилорусот од желудникот, јејунумот и илеоцекалниот премин. Туѓите тела се поделени во две групи, и тоа: линеарни и нелинеарни туѓи тела. Кучиња се повеќе склони да внесат нелинеарни туѓи тела, како: камења, пластика, ткаенини, монети, гумени предмети, обвивки за храна, играчки, капачиња од шишиња, џамлии, клавче, семки од овошје, тампони и коски. За разлика од нив, мачките многу ретко внесуваат нелинеарни туѓи тела, претежно трихобезоари и жици (Capak и сор. 2001). Во однос на линераните туѓи тела, ситуацијата кај мачките е обратна при што утврдено е дека тие најчесто внесуваат конец и конец со игла. Кучињата, пак, почесто внесуваат: жица, еластична лента, тепих, најлон, трикотажа, врвка и сл. (Nandini и сор. 2017, Papazoglou и сор. 2003) Во истражувањето на Felts и сор. (1984) констатирано е дека 90.6% од туѓите тела пронајдени кај мачките биле конец, додека 9.4% биле конец со игла.

Целта на трудот е да се прикаже важноста на примената на рендгенологијата при дијагностицирање на туѓо тело кај мачка, со оглед на тоа дека мачката покажува симптоми на повратен хроничен гастроентеритис и делумна гастроинтестинална опструкција, а здравствената состојба се подобрува само кога пациентот е под терапија.

Приказ на случај

Три и пол годишна возрасна женска мачка, стерилизирана 3 месеци пред приемот на клиника, беше претставена со историја на хронично повраќање, апатија, дехидрација и хипертермија (39,4°C). Комплетната крвна слика (CBC) откри леукоцитоза, со леукоцити (WBC) 36,7×109/l, хемоглобин (HGB) 112 g/l, црвени крвни зрнца (RBC) 7,83×1012/l, тромбоцити (PLT) 122×109/l и малку покачена вредност на профилот на диференцијални леукоцити (Гранулоцити 25,2х109/l; Моноцити 2,3х109/l; Лимфоцити 9,2х109/l), додека серумскитe биохемиски параметри беа во референтниот опсег. Ваквата симтоматологија даде сомнеж кон гастроентеритис и беше започнато со конзервативен третман, со апликација на Ranitidine (1 mg/kg, s/c) со цел да се блокираат хистаминските H2 рецептори кои го стимулираат лачењето во желудникот и спречување на појавата на гастроинтестинални улкуси и Metoclopramide (0,2 mg/kg, i/m) за контрола на мачнина и повраќање. Флуидна терапија со Ringer’s lactate solution (30 mg/kg, i/v, на 24h) беше дадена за корекција на дехидрацијата и подобрување на ткивната перфузија. Дополнително, поради покачените леукоцити беше аплициран Ceftriaxone (30 mg/kg, i/v), а за намалување на болката во абдоменот беше даден Tramadol (1 mg/kg, s/c) во следните 5 дена. Видливо подобрување на состојбата е забележано третиот ден по третманот, освен периодично повраќање по внесувањето на храна.

Околу три недели од последниот ден од третманот, пациентот повторно беше примен во фебрилна состојба (39.7°C) со слични клинички симптоми. Повторно е направена комплетна крвна слика (CBC) каде и овој пат беше утврден покачен профил на диференцијални бели крвни зрнца WBC 47,1×109/l (Гранулоцити 35,8×109/l; Моноцити 2,5×109/l; Лимфоцити 8,8×109/l). Со оглед на тоа дека клиниката слика се повторуваше, пропратена со хронично слабеење, беше предложено да се направи рендгенолошко испитување на абдоменот.

Мачката беше пренесена во операциона сала, каде беше премедицирана со Acepromazine (0,05 mg/kg, i/m), а индукцијата и одржувањето на општата анестезија беше изведено со Ketamine (10 mg/kg, i/v). Исто така, предоперативно беше аплициран и Tramadol (1 mg/kg, s/c). Беше изведена целиотомија со инцизија по средната линија за да се истражи абдоменот и целиот ГТ. Беше идентификувана интралуминална маса во јејунумот каде преку надолжна, антимезентерична ентеротомија, малку аборално од местото на опструкција, беше отстрането гумено капаче (Слика 3, Слика 4). Бидејќи не беа забележани области на перфорација, не беше потребна интестинална ресекција. Цревната рана беше затворена со еднослоен апозициски шев со употреба на хируршки конец Polydioxanone 3/0, со цел да се избегне слаба субмукозна апозиција или аваскуларна некроза (Слика 5). Пред затворање на абдоминалниот ѕид се изврши абдоминална лаважа со загреан физиолошки раствор. Целиотомската рана беше затворена со неапсорбирачки Polypropilen 3/0 со едноставен континуиран шев. Мачката се опорави од анестезија без никакви компликации. Постоперативниот третман вклучуваше дополнителни кристалоиди за корекција на дефицитот на течности и електролити. Храна и вода на мачката и беа понудени 48 часа по операцијата. Конците на кожата беа отстранети на 10-тиот ден по операцијата.

Слика 3. Интралуминална маса во јејунумот, видлива при дијагностичка лапоратомија

Слика 4. Туѓо тело - гумено капаче, отстрането после ентеротомија

• Патофизиолошките промени

Поголемиот дел од опструктивните едноставни нелинеарни туѓи тела не предизвикуваат никаква компресија на васкуларизацијата на цревниот ѕид. Странгулациската опструкција најчесто е целосна, го компромитира снабдувањето со крв на зафатениот цревен сегмент резултирајќи со луминална дистензија што води до едем на цревниот ѕид и прогресивна некроза. Овие фактори придонесуваат за илеус и за зголемување на бројот на патогените интралуминални бактерии што доведува до распаѓање на мукозната бариера и системска ендотоксемија (Ellison 1993). Познавањето на патофизиологијата е од суштинско значење за правилна дијагноза и брз и систематски третман на пациентот со сомнителна интестинална опструкција.

Организираниот пристап за дијагноза на сомнителни случаи на туѓи тела во ГТ ќе помогне да се минимизираат непотребните тестирања и ќе овозможи да се направи точна и навремена дијагноза, како и детално да се утврди мометалниот здравствен статус на самиот пациент (Fazio 2006).

• Анамнестички податоци: еден од значајните анамнестички податоци е возраста на пациентот. Ова може да помогне во диференцијалната дијагноза за секое милениче кое има клинички знаци на повраќање имајќи предвид дека младите животни се повеќе склони да голтнат туѓо тело во споредба со повозрасните миленици (Bebchuk 2002);
• Детален клинички преглед е неопходен. Врз основа на истражувањето на Hayes (2009) е утврдено дека кај мачките во 6 од 24 случаи (25%) било пронајдено линеарно туѓо тело под јазикот или испакнати конци од анусот. Во 14 од 24 случаи (58%) туѓото тело (или интестинална абнормалност) било пронајдено за време на нежна абдоминална палпација кај буден пациент (13 случаи) или анестезиран пациент (1 случај). Во оваа студија, линеарните туѓи тела биле застапени со 33% од сите туѓи тела во ГТ. Во друго истражување, 50% од линеарните туѓи тела пронајдени кај мачки (на пример, конец, најлон или врвка) биле прикачени околу основата на јазикот (Slatter 2003);

Хематолошките и биохемиските наоди кај животно со интестинална опструкција од линеарно туѓо тело не се разликуваат од наодите кај животно со интестинална опструкција од нелинеарно туѓо тело.

• Рендгенолошкото истражување е неминовна дијагностичка алатка во потврдувањето или негирањето на сомнежот за присуство на туѓо тело во ГТ. Рендгенолошки видливите туѓи тела (коска, камен, метал или тела со голема апсорпциона моќ) се лесни за рендгенолошко утврдување. Проблем претставуваат останатите нелинерани туѓи тела кои имаат помала апсорпциона моќ од околните меки ткива во абдоменот, како и линеарните туѓи тела (Papazoglou и сор. 2003). При ваквите состојби, дополнително што може да има позитивно значење при рендгенолошкото дијагностицирање е:

• - мерење на дијаметарот на луменот на тенкото црево. Кај мачките, пречникот на луменот на тенкото црево не треба да надминува 12 mm или дијаметарот на тенките црева не треба да биде поголем од 1.6 пати од висината на средината од телото на петтиот слабински пршлен.
• - радиографски знак на механичка опструкција е присуството на повеќе меурчиња исполнети со гас со различен дијаметар во тенкото црево.
• - десна дислокација на поголем дел од тенките црева, особено при присуство на линерано страно тело (MacPhail 2002, Thrall 1994, Bebchuk 2002).

При проценката треба да се има предвид дека дуоденумот е поширок од јејунумот и илеумот, и кај кучињата и кај мачките (Fazio 2006).

Соодветното и навременото употребување на рендгенската дијагностика во случај на гастроинтестинални нарушувања е незаменлива дијагностичка алатка. Секогаш кога има клиничка манифестација на нарушувања на ГТ и нема подобрување на здравјето на пациентот после неколку последователни третмани, неопходна е пред сѐ нативна, а доколку има индикации и примена на специјална графија со позитивен контраст. Воспоставување на рана дијагностика на туѓите тела во цревата и добра хируршка техника се неопходни за да се спречат понатамошни компликации, како што се: интестинална некроза, перфорација, истекување, дехисценција, перитонитис, ендотоксичен шок и смрт.